Osmanlı Genç Dernekleri’nin Savaş Sırasındaki Değişimleri

17 Nisan 1916’da 441 numaralı kanun ile Genç dernekleri kanunu kabul edildi. 22 Nisan 1916’da kanunun Takvim’i Vekayi’de yayınlanması ile çalışmalara başlandı. Derneğin hedefi 12 yaşından 20 yaşına kadar olan bütün gençleri bünyesinde toplamaktı. Kanunda hem Müslümanların hem gayrimüslimlerin katılmasını amaçlansa da savaş sırasındaki 1915 olayları vb. gibi hadiseler yüzünden oluşan güvensizlik ortamında gayrimüslimlerin çok azı katılmıştı. Gençler 2 kategoride ele alınıyordu. 12-17 yaş arasındaki gençleri kapsayan bölüm ‘Gürbüzler’ idi. 17-20 yaş arasını kapsayan ise ‘Dinç’kısmıydı. Kayıtlar mahalle muhtarları aracılığı ile tutuluyordu. Savaş sırasındaki maksatları, Osmanlı köylüsünü olabildiğince savaşa hazırlamak, sistemin içine katmaktı. Dernekler Nisan 1916’dan 1917 Temmuz’una kadar 45 vilayette 706 livada teşkilatlanmıştı.

Von Hoff Paşa’nın Müfettişliği

Osmanlı’da böyle bir dernek
kurulması hakkındaki ilk öneri Goltz Paşa’dan gelmişti, fakat uygulanamamıştı. Derneğin teşkilatlanmasında önemli bir yere sahip olan Von Hoff Paşa’nın kısa bir biyografisi:
2 Ağustos 1868 tarihinde Almanya’da doğan Hoff, Batı cephesinde Fransızlara karşı miralay rütbesinde harb etmişti. Enver Paşa’nın referansı ile Hoff Paşa Ocak 1916’da İstanbul’a davet edilmiş, Şubat ayında çalışmalarına başlamıştı.

İstanbul gazetelerinde kendisinden övgüyle bahsedilmiş, daha önce çalıştığı Alman genç derneklerinde oldukça başarılı olduğu belirtilmiştir. Von Hoff Paşa çalışmalarına halka beyannameler yollayarak, gazetelerde yazılar yazarak başlamış, 4 Mayıs 1916’da Harp Mecmua’sı dergisinde konferansı yayınlanmıştır. Daha sonra derneğin dergisi ‘Osmanlı Genç dernekleri mecmuası’ çıkmaya başlamıştır. Özellikle İstanbul okullarını ziyaret etmiş, çeşitli tatbikatlar yaptırmıştı. Bir konferansını da 17 Haziran 1916’da Türk Ocağı’nda vermiştir. Ağustos 1916 tarihinde rehber kursları açmış ve verilen eğitim sonucunda 233 kursiyer rehber olmaya hak kazanmıştı. Paşa, Taşrayı da ihmal etmemiş, Anadolu’da da pek çok yeri gezmişti.

14 Kasım 1916 tarihinde de okuldaki faaliyetlerin sonucunu görmek için teftişlere başlamış Kadıköy ve Üsküdar Sultanileri öğrencileri ile herkese açık tatbikatlar yaptırılmıştı. Peki Bu geziler ve teftişlerin etkisi ne olmuştu ?
1. Müttefiklikler pekiştirilmişti,
2. Yetenekli bir yönetici olan Von Hoff Paşa, teşkilatlanmada hızlanmayı sağlamıştı.
3. Bu geziler ve Konferanslar sayesinde Genç Dernekleri halka tanıtılmıştı. Bu yüzden de katılımda kayda değer bir artış yaşanmıştı.

Von Hoff Paşa bu dernekleri halka tanıtmak ve katılım oranını arttırmak amacı ile derneğin dergisinde şöyle yazmıştı :
‘Bilhassa harb zamanında muntazam genç dernekleri teşkilatına sahib olan milletler bunlardan büyük yararlar görmüşlerdir. Bu tür derneklere sahip olan ülkelerdeki gençlerde ders saatleri dışındaki vakitlerini cepheye giden askere ait birçok işlere yardımcı olmaya ayırdıkları gibi cephe gerisinde menzil hizmetinde de binlerce askerin vazifesini görerek bunların cephede meşgul olabilmesini temin etmişlerdir. Alman işgalinden sonra Belçika'da gönüllü olarak çalışan genç dernekleri üyeleri azim ve heves itibariyle belki de yetişmiş askere bile üstün bir faaliyetin unsuru durumuna gelmişlerdir.’
(Von Hoff Paşa’nın yazısı için) . Von Hoff,"Alman Gençleri'nin Harb Hizmetinde İstihdamı" Osmanlı Genç Dernekleri (Mecmuası), Sayı:4,1 Kanun-ı evvel 1333/29Aralık1917.s.12.

Kaynak :Necmettin Alkan, Eyyub Şimşek, Savaşanların gözüyle Türk-Alman ittifakı (1914-1918)

Hazırlayan :

@alperenzl

Politik Değildir - Non Political