Türkiye Genç bir ülke olarak hızlı reformlar ile ilerlerken 1929 ekonomik buhranından yara almıştı. Devrimlere muhalif sesler yükseliyor, Atatürk’ün diktatörlüğe kaydığı şeklindeki söylentiler artıyordu. Atatürk muhalif bir parti kurmak istiyordu fakat TCF denemesinden sonra bazı şartları vardı. Parti laiklik ilkesini kabul etmeliydi. Parti ciddi bir denetim görevi yapmalı, eleştirileri ile denetlemeliydi. Halk arasında gürültülü eylemlerden kaçınmalıydı. Bir deneme daha yapılacaktı.
KuruluşuAtatürk 1930 yılında Yalova’dayken Paris’te elçi olan arkadaşı Fethi Okyar’ı çağırmıştı. Muhalif bir parti kurmasını önerdi fakat Fethi Okyar bunun hem karışılıklar çıkaracağı hem de kendisini İnönü ile karşı karşıya getireceğini düşündüğü için çekingen davrandı. Atatürk’ün ısrarı ile de olsa sonra kabul etti. Parti Liberal olacaktı. Adını Serbest Cumhuriyet Fırkası olarak belirlediler. Atatürk daha sonra İnönü ve Fehi Okyar’ı yan yana getirerek partiler arası durumunu özetleyen şu sözü söyledi
‘Ben, şimdi bir babayım, siz ikiniz de evlatlarımsınız; ikinizin arasında benim nazarımda hiçbir farkı yoktur. Benim istediğim sadece memleket işlerinin TBMM’de açıkça münakaşa edilmesidir.’
Fethi Okyar daha sonra Atatürk’e bir mektup göndererek partinin laik ve cumhuriyetçi olacağını belirtti. Atatürk ise cevabında şunları yazmıştı. ‘…Memnunlukla görüyorum ki Laik ve Cumhuriyet esaslarında beraberiz. Zaten benim siyasal hayatta bir taraflı olarak daima aradığım temel budur.’
Atatürk SCF’ye gerekli olan parayı verdikten sonra CHF’deki bazı arkadaşlarının SCF’ye geçmesini sağladı. Nuri Conker Reşit Galip kardeşi Makbule Atadan bunlardan bazılarıydı. Parti 12 Ağustos 1930’da kuruldu. Genel Başkan Fethi Okyar, Genel Sekreter Nuri Conker olacaktı. Parti Liberal olsa da Atatürk’ün isteği ile ‘Özel sektörün yapamadığını devletçe yapılmasını’ ‘Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilişi’ eklendi. Böylelikle Parti ‘Sosyal Liberal’ konumundaydı.
SCF’nin kuruluşuna verilen tepkiler
SCF büyük bir ilgi ile karşılandı. Partinin destekçilerinin çoğu Atatürk ve Fethi Bey’in fotoğraflarını yan yana assa da, Partiye Atatürk karşıtları girmeye başlamıştı.
Ikinci Bölümde partinin seçimlere girişini ve kapanmasını yazacağım, Takipte kalın. -politik değildir- @recenthistoryofworld. Ek : Parti’nin İktisat hakkındaki maddeleri şunlardır
Madde 2. Vergiler millet efradının iktisadi teşebbüs kabiliyetini sarsmayacak ve halkın takati hududunu aşmayacak derecede tahfif olunacaktır. Vergi tarhında daha salim esaslara istinat edilecek ve tahsilindeki yolsuzluklar kaldırılacaktır.
Madde 3. Fırka, devlet varidatının semereli surette sarfına dikkat ve büyük nafıa teşebbüsleri masraflarının yalnız bir nesle tahmilinden içtinap eder.
Madde 4. Fırka, paramızın kıymetini biran evvel tespit için tedbir almak ve memleketimizde iş görmek isteyecek haricî sermayeye bu suretle yol açmak azmindedir.
Madde 5. Fırka, vatandaşların refahına malî ve iktisadî her türlü teşebbüslerine engel olan Hükümet müdahalelerini kabul etmez. Memleketin iktisadi hayatının inkişafında her türlü teşebbüs erbabının zahiridir. Cumhuriyetin menfaatleri için girişilmesi icap eden iktisadî işlerde fertlerin kuvveti gayri kâfi görüldükçe, devlet doğrudan doğruya teşebbüs eder. Liman inhisarı kaldırılacaktır.
Madde 6. Köylünün ve çiftçinin çok ucuz faizle ve müşkülâtsız usullerle para bulması ve iktisadi bünyemizi zayıf düşüren murabahacılıktan kurtarılması fırkanın en mühim maksatlarındandır. Çiftçinin fedakârlığı ile kurulmuş olan Ziraat Bankasının memleketin zirai kredi ihtiyacını tatmin edecek bir müessese haline çıkarılması umdedir.
Madde 7. Dâhili san’atların canlanması ve kolaylıkla inkişaf etmesi fırkanın vasıl olmak istediği mühim hedefidir. Teşviki sanayi kanunu bihakkın tatbik edilecektir. Bu kanunun bahşettiği himaye ve kolaylıklar icabında tevsi olunacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası’nın kabiliyet ve faaliyeti arttırılacaktır. Yerli mahsullerin himayesi ve kolaylıklar icabında tevsi olunacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası’nın kabiliyet ve faaliyeti arttırılacaktır. Yerli mahsullerin himayesi ve hariç piyasalarda sürümlerinin temini için tedbirler alınacaktır.
Madde 2. Vergiler millet efradının iktisadi teşebbüs kabiliyetini sarsmayacak ve halkın takati hududunu aşmayacak derecede tahfif olunacaktır. Vergi tarhında daha salim esaslara istinat edilecek ve tahsilindeki yolsuzluklar kaldırılacaktır.
Madde 3. Fırka, devlet varidatının semereli surette sarfına dikkat ve büyük nafıa teşebbüsleri masraflarının yalnız bir nesle tahmilinden içtinap eder.
Madde 4. Fırka, paramızın kıymetini biran evvel tespit için tedbir almak ve memleketimizde iş görmek isteyecek haricî sermayeye bu suretle yol açmak azmindedir.
Madde 5. Fırka, vatandaşların refahına malî ve iktisadî her türlü teşebbüslerine engel olan Hükümet müdahalelerini kabul etmez. Memleketin iktisadi hayatının inkişafında her türlü teşebbüs erbabının zahiridir. Cumhuriyetin menfaatleri için girişilmesi icap eden iktisadî işlerde fertlerin kuvveti gayri kâfi görüldükçe, devlet doğrudan doğruya teşebbüs eder. Liman inhisarı kaldırılacaktır.
Madde 6. Köylünün ve çiftçinin çok ucuz faizle ve müşkülâtsız usullerle para bulması ve iktisadi bünyemizi zayıf düşüren murabahacılıktan kurtarılması fırkanın en mühim maksatlarındandır. Çiftçinin fedakârlığı ile kurulmuş olan Ziraat Bankasının memleketin zirai kredi ihtiyacını tatmin edecek bir müessese haline çıkarılması umdedir.
Madde 7. Dâhili san’atların canlanması ve kolaylıkla inkişaf etmesi fırkanın vasıl olmak istediği mühim hedefidir. Teşviki sanayi kanunu bihakkın tatbik edilecektir. Bu kanunun bahşettiği himaye ve kolaylıklar icabında tevsi olunacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası’nın kabiliyet ve faaliyeti arttırılacaktır. Yerli mahsullerin himayesi ve kolaylıklar icabında tevsi olunacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası’nın kabiliyet ve faaliyeti arttırılacaktır. Yerli mahsullerin himayesi ve hariç piyasalarda sürümlerinin temini için tedbirler alınacaktır.
Hazırlayan :
Politik Değildir - Non Political
0 yorum:
Yorum Gönder
Yorumlar, IP adresiyle beraber kullanıcının hükümlülüğüne aittir. Küfür içeren yorumlar kaldırılacaktır.